Zekâ Testleri Nelerdir? – IQ Testi
Zekâ testleri; dil becerileri, sözsüz muhakeme, soyut düşünme, görsel- uzaysal beceriler, dikkat ve dikkati yoğunlaştırma ve bilgi işlemenin hızı gibi zekâyı oluşturan çeşitli işlevleri ölçmek için hazırlanan materyallerdir.
Bir yöntemin test olabilmesi için her bireyin aynı koşullar altında incelenmesi ve elde edilen sonuçların karşılaştırılabilmesi gerekir. Bu nedenle zekâ testlerinin çoğunda puanlama standart hâle getirilmiştir.
Zekâ testlerinin oluşturulmasına, çocuklar arasında zihinsel başarı yönünden büyük farklar olduğunun anlaşılması yol açmıştır. Zekâ testlerinin geliştirilmesinden bu yana bilişsel psikoloji, nöropsikoloji ve zekâ alanlarında önemli araştırma bulgularına ulaşılmıştır.
Zekânın yapısı üzerine, son 50 yılda birçok araştırma yapılmıştır. Zekâ testleri, özellikle klinik ve eğitim ortamlarında tanı koyma, yorumlama ve doğru bir eğitim uygulamak için bireyin güçlü ve zayıf yanlarını belirlemede önemli araçlardır.
Zekâ testleri aynı anda uygulanan kişi sayısına göre grup testleri ve bireysel testler olmak üzere ikiye ayrılır.
Grup testleri
İlk defa Amerika Birleşik Devletleri’nde orduda askerleri kabiliyetlerine göre sınıflandırmak amacıyla kullanılan ordu alfa ve beta grup testleridir. Birden fazla kişinin zekâ derecesini ölçmek için hazırlanmış olan testlerdir.
Sözlü olanına, ordu–alfa testi (okuma-yazma bilenler için), sözlü olmayanına ordu-beta (okuma-yazma bilmeyenler için) testi denmiştir. İlk önce ordu elemanlarının başarı ve yeteneklerini ölçmek için geliştirilen bu testten, sonraları özel okul ve üniversitelerde öğrencilerin yetenek ve başarı derecelerini ölçmek için yararlanılmıştır.
Bireysel zekâ testleri
Bireylere tek tek uygulanan testlerdir. Sözlü zekâ testi (soruların sözlü olarak cevaplandırıldığı test), kâğıt-kalem testi (soruların yazı ile cevaplandığı test) ve performans testi olmak üzere türlere ayrılır.
İlk bireysel zekâ testi 1905 yılında Fransız psikologlarından A.Binet (1857-1911) ile T. Simon (1872-1961) tarafından Binet-Simon Zekâ Ölçeği adı altında yayımlanmıştır. Güç öğrenen ve özel öğrenime ihtiyacı olan öğrencileri belirleme amacıyla oluşturulan bu test 30 maddeden oluşmakta, yargı, kavrama ve muhakeme işlevlerini ölçmekteydi. Aynı test 3 yıl sonra değişen toplum ve kültür koşullarına göre yeniden gözden geçirildi, genişletildi, daha kullanışlı duruma getirilerek standartlaştırıldı ve 1916 da L.Terman (1877-1956) testin yeni şeklini oluşturarak Stanford-Binet adını verdi.
Stanford-Binet testinde soru sayısı 90’a çıkarılmış ve 2-14 yaşları arasındaki çocuklar için normlar oluşturulmuştur. Sözel yeteneklerin ölçülmesine ağırlık veren bir testtir. Bu test önceleri zekâ güçlüğü çeken öğrencilerin belirlenmesi amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.
Akıl yaşının takvim yaşına oranını gösteren bu testler eğitimde, orduda ve hatta işe alımlarda bir değerlendirme ölçütü olarak kullanılmış ve halen de kullanılmaktadır.
Wechsler Zekâ Ölçeği: Bu testte bireysel zekâ ölçeklerinden biridir. Hem çocuklar hem de yetişkinler için hazırlanmıştır. “Wechsler Okul Öncesi Zekâ Ölçeği (WPPSI)” 4-5-6 yaşlara; Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği (WISC-R)” 5-16 yaş çocuklarına; “Wechsler Yetişkinler İçin Zekâ Ölçeği (WAIS-R)” ise 16 yaş ve üstü bireylere uygulanır. Çeşitli alt ölçeklere ayrılmıştır.
Her alt ölçekte kolaydan zora doğru sıralanmış maddeler vardır. Bu testler sözel ve performans (yapma, başarma) testleri olmak üzere iki ana grupta toplanmıştır. Sözel grupta; genel bilgi, sayı dizileri, sözcük dağarcığı, aritmetik, anlama ve yargılama ile benzerlik testleri yer alır.
Performans testleri grubunda ise resim tamamlama, resim düzenleme, küplerle desen, parça birleştirme, şifre ile ilgili testler bulunur. Performans testleri henüz dili öğrenemeyecek kadar küçük olan çocuklara, zekâ özürlülere, eğitim görmemişlere uygulanır.
