Sınav Kaygısı Nedir? Nasıl Önlenir?
Sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir.
Sınav kaygısının fizyolojik belirtileri; mide ve bağırsak rahatsızlıkları, sık idrara çıkma, ağız kuruması, karın ağrısı, yorgunluk, bitkinlik belirtileri, uyku bozuklukları vs. dir.
Dikkat ve odaklanma güçlüğü, düşünceleri toparlayamama gibi bilişsel belirtilerin yanında çabuk öfkelenme, huzursuzluk, içe kapanma, endişe gibi duygusal belirtileri de vardır.
Bu nedenle de yüksek sınav kaygısı, akademik başarısızlığın temel nedenlerindendir ve özellikle orta zekâ düzeyindeki öğrenciler üzerinde etkilidir.
Sınav kaygısının nedenleri şunlardır: Kendine güvensizlik, ailenin yanlış tutumu, daha önce yaşanmış başarısızlıkların tekrarlanabileceği endişesi. Mükemmeliyetçi yaklaşım, yüksek beklenti düzeyi, başarısız olma ve değerlendirilme korkusu.
Zamanı iyi kullanamama, kötü çalışma alışkanlıkları, hedef belirsizliği. Sınavla birlikte kişilik ve varlığının değerlendirildiği düşüncesi, aile ve çevrenin beklentilerinin yüksek olması gibi.
Sınav kaygısı ile baş etmede öğrencinin yakın çevresinin özellikle ailesinin, öğretmenlerinin onun kaygısını artıracak davranışlardan kaçınmaları gerekir.
Yaşamın amacının kendine yeten bir insan olmak, yaşadıklarından mutluluk duymak ve bunu yakın çevresindeki insanlara yaymak olduğu, sınav kazanmak ve diploma sahibi olmanın bu temel amaca yönelik araçlardan sadece biri olduğu hatırlatılmalıdır.
Planlı, programlı çalışma, uyku, dinlenme ve beslenmeye dikkat etme, olumsuz ve yıkıcı düşünceler yerine olumlu ve gerçekçi düşünceler oluşturma kaygının azaltılmasında öğrenciye yardımcı olacaktır.
Örneğin “sınavı kazanmalıyım” düşüncesi “sınavı kazanmak istiyorum” düşüncesine dönüştürülürse sınavın kazanılması bir yasa olmaktan çıkıp bir istek hâline gelir. Bunun yanı sıra bazı gevşeme nefes egzersizleri, fiziksel egzersizler de kaygıyı azaltmak yolunda atılacak adımlardandır.
Öğrenciler sınava hazırlanırken gerçekten başarılı olmak istedikleri alanın hangisi olduğuna karar vermeli ve sınavı bir ölüm kalım olayı olarak görmemelidirler. Okumak ve eğitim görmek yaşamın amaçlarından yalnızca biridir ve yaşam da tek bir seçenekten ibaret değildir.