Sağlık Psikolojisi Nedir? Sağlık Psikolojisinin Çalışma Alanları Nelerdir?

Günümüzde, yaşam sürelerinin uzaması ile kronik (süreğen) hastalıklar ve yaşlılığa bağlı hastalıklar giderek artmaktadır.

Ortaya çıkan bu durum üzerine psikolojik ve sosyal faktörlerin önemli payı olduğu düşünülmektedir. Diyabet (şeker), kalp, böbrek ve kanser gibi hastalıkların tedavisinde, hasta ile tedavi ekibinin iş birliği önemlidir.

Bu durum yalnız hasta bireyin değil, onun ailesinin de psikolojik ve sosyal yönlerden ele alınıp incelenmesini gerektiren çağdaş sağlık hizmetlerini zorunlu kılar. Fiziksel hastalıkları olan hasta veya bireylerin de ruhsal durumları takip edilmelidir.

Günümüzde daha çok diyaliz, diyabet, onkoloji (kanser), tüp bebek, ağrı merkezleri, nöroloji, çocuk sağlığı ve çocuk cerrahisi kliniklerinde çalışan sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarına psikolojik destek verilmelidir.

Örneğin, amputasyonlu (uzvun çeşitli nedenlerle kesilmesi) hastaların veya kırık iyileşmesinde uzun süre yatağa bağımlı olan hastaların, böbreği alınan ve diyaliz endişesi yaşayan veya empotansı (iktidarsızlık) olan hastaların ve trakeostomi (gırtlağa nefes alınabilmesi için delik açılması) açılan hastalara sağlık personeli, yeni durumlarına alışmaları için psikolojik destek vermelidir.

Sağlık Psikolojisi

Sağlık psikolojisi, 1970’lerde psikoloji biliminin eğitim, bilim ve profesyonel alanlarda özgül katkılarının bir araya gelmesiyle gelişmiştir. Sağlık psikolojisi, sağlığın ve hastalıkların bilimsel olarak açıklanmasını sağlamak amacıyla davranış bilimlerinden elde edilen bilgilerden faydalanır.

Yeni sağlık yaklaşımı, sağlığı yalnız bedenin “iyi” olma hâli olarak değil “bireyin fiziksel, zihinsel, sosyal iyiliği” olarak ele almaktadır. Bu yeni yaklaşım, psikolojik bilimler ile sağlık bilimlerinin önemli bir parçasını oluşturan sağlık psikolojisinin ortaya çıkışında etkili olmuştur.

Sağlık psikolojisi, sağlık personeliyle hasta etkileşimlerini, sağlık personelinin stres, kişilik ve çalışma durumlarını, hastaların akut ve kronik hastalıklarla başa çıkma, korunma yöntemlerini ele alan ve sağlıklı yaşam bilinçlenmesini sağlayan bilim dalıdır.

Sağlık Psikolojisinin Alanları

Sağlık psikolojisi, sağlığın geliştirilmesi ve sürdürülmesinin yanı sıra, hastalıktan korunmayı, sağlık ve hastalığın nedenlerini, tanısal ilişkilerinin ortaya çıkartılmasını, sağlık hizmetlerinin geliştirilmesini ve sağlık politikalarının biçimlendirilmesi konularını kapsar.

Günümüzde ise sağlık psikolojisi dört farklı alanda gelişmiştir. Bu alanlar şunlardır:

Klinik sağlık psikolojisi: Fiziksel hastalıklar ve organ kayıplarında danışmanlık ve tedavi girişimlerinin etkinliğini artırmayı hedefler.

Halk sağlığı psikolojisi: Sağlık politikalarının oluşturulmasını hedefler.

Toplum sağlığı psikolojisi: Topluma dayalı, toplum araştırmaları ve bireyin güçlendirilmesini hedefler.

Eleştirel sağlık psikolojisi: Sağlık hizmetlerinin ve toplumun yapılandırılmasını hedefler.