Psikolojide Beden İşlevlerinin Bilinç ve Dikkat Yoluyla Kontrolü

(Biofeedback)

Biofeedback, bireyin kendi bedenini kontrol altına alarak üzerinde bazı değişiklikler yapabilmesidir. Yöntem, bireyin bedensel farkında lığını artırmakta ve ruhsal olarak gerginlikten kurtulup rahatlanmasını sağlamaktadır.

Anormal olarak işleyen kalp atışı, kan basıncı, vücut ısısı, uyku düzeni, stres ve kaygı düzeyi, kas gerginliği vb. bedensel mekanizmaları bu yöntemle kontrol edilebilmektedir.

Örneğin, migrenden dolayı baş ağrısı çeken hastaya, kas gerginliğine duyarlı elektrotlar bağlanır. Kişinin kasları gerginleştikçe elektrotların bağlı olduğu cihazdan yüksek bir ses duyulur. Hasta, terapistin yardımıyla deneyip geliştirdiği kas gevşetici teknikleri kullanarak bu sesi keser.

Düşünerek, hayal kurarak, bazen de gevşeme teknikleriyle kas gerginliğiyle başa çıkmayı başarır. Tedavi sonrasında baş ağrıları olduğunda, birey cihaza gereksinim duymadan kaslarını kendi kendine gevşeterek bu ağrıdan kurtulur.

Bu tedavi, stres, yüksek tansiyon, migren, sindirim sistemi hastalıkları, kronik baş ve bel ağrıları, astım vb. hastalıkların tedavisinde başarıyla uygulanmaktadır.

 Beyin dalgalarının kontrolü

Biofeedback durumunda olduğu gibi kişinin başına yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla tespit ettiğimiz beyin dalgaları kişiye bildirilir. Bu yönü ile meditasyondan ayrılır. Kişi, farklı zihinsel durumlara göre beyninin hangi dalgaları yaydığını öğrenir.

Düşüncelerini kontrol ederek zihnini, alfa dalgalarını yaydığı dönemdeki duruma getirir. Böylece kişi beyin dalgalarını kontrol etmesini öğrenir. Başlangıçta alfa dalgaları görüldüğünde bir sinyal sesi ile uyarılan kişi, daha sonra kendisi beyin dalgalarını istediği duruma getirebilir.

 Beden işlevlerinin ve iç organlarının kontrolü

Biofeedback yoluyla bir insana, beden işlevlerini ve iç organlarını kontrol etmesi öğretilebilir. Kişiye bağlamış olduğumuz alet, iç organlardaki değişmeleri anında görmemizi sağlar.

Kasları gergin bir durumda olan kişi, kalp atışlarının ve solunumunun bu durumda arttığını görür. Kaslarını gevşetir. Gevşemeden bir süre sonra bedenini kontrol etmesini öğrenir. Ancak bu, bireyin iradesi ile sınırlıdır.

 Klinik ve sağlıktaki uygulamaları

Birçok hastalığın nedeni işsizlik, geçirilen bir trafik kazası, çok sevilen bir yakınının ölmesi sonucu yaşanan gerginliklerdir. Gerginlikle birlikte sempatik sistem devreye girer.

Sempatik sistem, otonom sinir siteminin hızlı çalışmasına neden olur. Bunun sonucu olarak da dolaşım ve sindirim sistemi hastalıkları, depresyon, zihinsel işlevlerde bozukluklar ortaya çıkar.

Biofeedback ile hastalara, kaslarını gevşetmeleri öğretilir. Kasların gevşemesi paresempatik sistemi devreye sokar. Bunun sonucunda organizmanın işleyişi yavaşlar. Bu yavaşlamanın yarattığı rahatlık, bazı hastalıkların iyileşmesini sağlar.