Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı – Güdüler Hiyerarşisi

Hümanist (insancıl) yaklaşımın temsilcilerinden A. Maslow (Maslov,1908-1970) insan ihtiyaçlarını bir piramit şeklinde en temel (birincil) olanlardan en karmaşık olanlara doğru sıralamıştır.

Ona göre en alt düzeyde fizyolojik güdüler, en üstte de kendini gerçekleştirme güdüsü vardır.

Fizyolojik İhtiyaçlar

Açlık, susuzluk, nefes alma, uyumak en önemli fizyolojik ihtiyaçlardır ve daha yüksek ihtiyaçlara doğru ilerlemek için önce bunları tatmin etmemiz gerekir.

Tarih boyunca ve günümüzde dünyanın pek çok yerinde, insanların çoğunun yaşamı, bu temel ihtiyaçları karşılamaya çalışmakla geçmektedir.

Yaşamak için yiyecek ve su bulma ihtiyacı akranlarının saygısını kazanmak ya da sanatsal becerilerini gerçekleştirmek gibi ihtiyaçların önüne geçer.

Güven İhtiyacı

Fizyolojik ihtiyaçlar karşılandığı zaman, güven ihtiyacı baskın hâle gelir. Bunlar emniyet, istikrar, korunma, korku ve kargaşadan kurtulma ihtiyacıdır.

Özellikle geleceği kestiremediğimizde ya da politik ve toplumsal istikrar tehdit altında olduğunda, bu ihtiyaç daha belirgin hâle gelir.

Maslow’a göre güdülerin sıralanışı

Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı

Yiyecek içecek ihtiyacının karşılanması mutluluğun garantisi değildir. İnsan bir süre sonra diğer insanlarla ilişki kurmak, bir grupta ya da bir ailede yer edinmek ister.

Birçok derneklere, kulüplere, partilere hatta çetelere üye olmanın altında bu ihtiyaç bulunur. Kişi, üyesi bulunduğu ya da desteklediği grubun başarısı ile (sanki kendi başarmış gibi) mutlu olur. Bunu sağlayan bireyin grup ile kendisi arasında hissettiği aidiyet duygusudur.

Saygı İhtiyacı

Her insan içinde yaşadığı toplumda iyi bir işe, dolayısıyla gelire sahip olma, başarılı olma, onay ve kabul görmek ister ancak bu güdülerin öncelik sırası bireyden bireye farklı olabilir.

Bu farklılığı büyük ölçüde insanların içinde yaşadığı aile ortamı ve kültür belirler. İnsan, temel ihtiyaçlar doyurulduktan sonra estetik ve entelektüel ilgilere yönelebilir.

Maslow’a göre kendini gerçekleştirme, en yüksek derecedeki insan ihtiyacıdır. Kendini gerçekleştirmek; fikirlerimizi, becerilerimizi, ilgi alanlarımızı ve yeteneklerimizi araştırıp geliştirmek anlamına gelir.

Maslow olanaklar sağlandığında, her insanın doğuştan getirdiği gizil güçlerinin farkına varacağını ve eninde sonunda kendini gerçekleştireceğini savunur.

Maslow’un araştırmalarına göre kendini gerçekleştirmiş insanlar şu özelliklere sahiptir:

1) Fiziksel, duygusal ve bilişsel özelliklerinin farkındadırlar yani kendilerini iyi tanırlar.

2) Böyle kişilerin nesnel bir gerçeklik algıları vardır.

3) Fiziksel ve psikolojik özelliklerini olduğu gibi kabullenirler.

4) Kendilerini bir işe adayabilir, sorumluluk alabilirler.

5) Davranışlarında sadelik ve doğallık egemendir.

6) Özerktirler ve özel yaşamlarına saygı gösterilmesini isterler.

7) Tüm insanlığa yönelik sevgileri ve empatileri vardır.

8) Demokratik bir karaktere ve yaratıcılığa sahiptirler.

9) Ben merkezli olmaktan çok diğer insanlara ve topluma ilgileri fazladır.

10) Ortak olan noktaları, çocukluğun ilk iki yılında fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarının karşılanmış olmasıdır.