Testler Metodu Nedir?
Bir ilmin gayelerinden biri, tetkik ettiği fenomenleri ölçüye vurmak; kanunların açıklanmasında kullanılması gayet kolay olan olayları sayıca sınıflama şeklinde, sayısal bir gözleme yetenekli olmaktır.
Psikolojik yöntemlerin kantitatif bir tasvirine ulaşan tüm yöntemlere psikometrik metot adı verilir. Psikometrik metot, deney metodu çerçevesi içinde çok genel bir kullanıştır.
Amaçları içinde en sınırlı olan metot, testler metodudur. Her ne kadar pratikte iki ifade genel olarak aynı anlamda alınmış olsa bile testler metodu deney metodunun ancak bir kısmıdır. Bir davranışı tembih etmekte kullanılan standardize deneysel bir duruma zihni test adı verilir.
Bu davranış aynı durumda olan diğer fertlerinki ile istatistik bir karşılaştırma yapmak suretiyle değerlendirilmiştir. Böylece ister tipolojik ister kantitatif olsun denenmiş süreyi belli bir sınıfa koymayı mümkün kılar. Bu tanım, bir stimulus (münebbih) un test adını alabilmesi için kâfi ve zorunlu şartları belirtir.
Onun standardize olmuş olması gerekecektir, yani arz edileceği bütün süjeler için bizzat aynı olması gerekecektir. Bu arz edilme değişmeyen şartlar içinde aynı şekilde yapılacaktır.
Ortaya çıkan davranışı objektif bir tarzda yani iki farklı gözlemcinin aynı cevabı gözlerken anlamları aynı olan kelimeleri kullanmak suretiyle not etmeleri gerekecektir.
Davranış, başvurulan kaynağın kaidelerine göre istatistik olarak değerlendirilmiş olacaktır.
Psikolojide gerektiğinden fazla ölçüden bahsedilir. Ölçü birimi hesaplanmaya müsait olmalıdır (uzunluk ve ağırlık birimleri). Bu mümkün olmadığı zaman ancak, bir derece çizelgesi üzerinde yerini bulma usulü uygulanabilir (Mesela suhunet için).
Testlerde ölçü, gerçekten, bir çizelge üzerinde yer tespitidir. Bu derece çizelgesi bizatihi, başvurulan kaynak fertlerinden bir gurubun sonuçlarının bir tahlili ile meydana gelmiştir. Buna etalon (ölçü ayarı örneği) denir.
Bir testin sonucu, netice olarak böylece örnekleme gurubu fertlerine nazaran, denenmiş bir sürenin durumunu temyiz etmeye imkân verir. Sarih bir örneklemeye dayanarak bu tarzda değerlendirilmemiş davranıştaki her deneme bir test teşkil etmez. Testler metodu psişik hayatın kanunlarını meydana çıkarmak için kullanılabilir.
Ancak pratikte, bilhassa tatbiki psikolojide işe yarar. Bir testin, gerçekten, önceden bildirtici bir değeri vardır. Bir testte elde edilmiş bir sonuçtan başlayarak yani, sun’i deneysel bir durumda; hayatın akışının çeşitli müşahhas durumları içinde aynı ferdin nasıl davranacağı önceden söylenebilir.
Yani, bir zekâ testinde zayıf bir sonuç alan bir süjenin, birtakım problemleri v.s. çözmeye yetenekli olamayacağını böyle araştırmaları izlemeye yeteneksiz olacağını önceden söylememize imkan verir. Bir ferdin psikolojik özelliklerini tasvire imkân veren teşhisi testler, tahmini testlerin karşısına çıkarılmak istenmiştir.
Fakat zihin durumu hakkında önceden gördüğümüz gibi bir teşhis koymak, aynı zamanda bir tahminde bulunmaktır.
Özellikle tıbbi psikolojide, testlerin bu önceden bildirme değeri, kullanılışlarının temelidir. Testler iki fayda sağlarlar ekonomiktirler bu anlamda başka bir metodun muhtemelen keşfetmeye imkân vereceği (fakat daha uzun zamanda) ferdin psişik hayatı hakkındaki bilgileri kısa bir sürede verirler.
Testler, kalitatif gözlemin sağladığından daha fazla, davranışlar arasında ince bir ayırım yapmayı sağlayan sayısal sonuçlar verirler. Testler metodunun gerçek bir değere sahip olabilmesi için belirli şartlarda kullanılmış olması gerekir.
Bir test, ancak iyi bir ölçü aletinin vasıflarına sahipse kullanılabilir. O, tutarlı olmalıdır yani, aynı sürede aynı şartlarda artarda iki defa uygulanmış ve aynı sonucun alınmış olması gerekir. O hassas olmalıdır yani fertlerin yeterli derecede hassas bir sınıflamasına imkân vermelidir.
Onun bilhassa sağlam olması gerekir yani keşfedileceği kabul edilen bir şeyi bilfiil keşfetmesi gerekir. Testler metodu menşede psikolojinin başlıca önemli bir branşı olmuştur. Çeşitli kullanışlara tahsis edilen çok sayıda testler düzenlenmiştir.
Bunların ölçmeye ait nitelikleri incelenmiştir. Bu amaç için özel istatistik metotlar geliştirilmiştir. Faktör analizi (analyse factorielle) gibi. Uygulama bakımından testler metodu tatbiki psikolojinin en önemli metotlarından biri olmuştur.