Psikoloji Nedir? Psikolojinin Öğeleri Nelerdir?
Yeryüzünün en karmaşık canlısı insandır. İnsanoğlu dünyamız için önemlidir; çünkü çevresi üzerinde en büyük etkiyi o yapar, kültür ve medeniyeti o oluşturur, geleceği onun davranışları belirler.
Bütün bunlar, canlı türlerini, özellikle de insanı anlamamızı, onun davranışlarını ve düşünme biçimini açıklayabilmemizi gerektirmektedir.
Psikoloji
Çağdaş bilimsel psikoloji “canlı davranışlarını inceleyen bilim” olarak tanımlanır. Bu tanımda üç önemli öğe vardır: Psikoloji bilimi açısından bu öğeleri inceleyelim:
-
Canlı:
Psikoloji, sadece insan davranışlarının bilimi değildir. Psikoloji biliminin kapsamına hayvan davranışları da girmektedir.
-
Davranış:
Çağdaş psikoloji biliminin inceleme alanına üç tür davranış girmektedir.
*Dıştan doğrudan gözlenen davranışlar:
Bu davranışlara örnek olarak dakikada okunan kelime sayısı, kreşte çocuğun sergilediği sosyalleşme tepkilerinin yoğunluk ve sayısı, aç bırakılan deney hayvanının deney kutusundaki hareketlilik miktarı verilebilir.
*Dıştan doğrudan gözlenemeyen davranışlar:
Bilgi işlemleme süreçlerinin, biliş ve duyguların, kişiliğin dıştan ve doğrudan gözlenmesi mümkün değildir. Bu gibi süreçler dolaylı olarak gözlenir. Örneğin zekâ, onu ölçmek için geliştirilmiş olan standart psikolojik testlerle, dolaylı olarak gözlenir ve bu yolla ölçülür.
*Psiko fizyolojik tepkiler:
Canlı varlıkların bir yönü zihin ve bilişsel süreçlerdir. İnsanlar algılar, öğrenir, hatırda tutar, davranışlarını kontrol eder, soyutlar, geneller.
-
Bilim / Psikolojinin Felsefeden Farkı:
Bilim evren olaylarını açıklayan sistematik bilgiler bütünü olarak tanımlanabilir. Psikoloji biliminde davranışlar, bilimsel ölçütler uyarınca, bilimsel amaçlar doğrultusunda ve bilimsel yöntemler kullanılarak incelenir.
- Bilim Öncesi Psikoloji
İnsanoğlu kendisinin ve birlikte yaşadığı kişilerin tepkilerini tahmin etmek istemiş, bunları anlamaya çalışmıştır. Çünkü uyum ve varkalım bunu gerektirir.
Antik Çağda, insanı anlama çabaları felsefe içinde yerini aldı. Yunan mitolojisin deki Psişe’nin adına ithafen bu dal “psikoloji” olarak adlandırıldı.
Rönesans’la birlikte felsefi psikolojinin konusu “zihin” oldu. İnsan zihni J. Locke ( Lak,1632-1704) ve D. Hume (Huym, 1711-1776) gibi empirist düşünürler tarafından ele alındı.
Yunan mitolojisin deki Psişe
- Bilimsel Psikolojiye Doğru
Psikolojinin bilim öncesi olan döneminin sonlarında ünlü fizyolog/fizikçi H. Von Helmholtz (FonHelmholtz, 1821-1894), bir zihinsel süreç olan algılamanın fizyolojik temellerini deneylerle ortaya koymuştur.
Böylece,zihinsel süreçlerin deneysel yani bilimsel yöntemlerle incelenebileceğini göstermiştir. Bilimde, olayların ölçülebilmesi gerekir. Matematikçi ve aynı zamanda bir filozof olan G. T. Fechner (Fehner, 1801-1887) zihnin ölçülmesinde kullanılacak psiko fizik teknikleri geliştirmiştir.
