Psikosomatik Bozukluklar
Bedensel bozuklukları taklit eden psikolojik kökenli bozukluklardır. Kaygının neden olduğu bedensel (somotoform) bozukluklar herhangi bir neden olmadan kendini gösterir.
Bu hastalıkların oluşumunda duygusal belirleyicilerin önemi büyüktür. Duyguların boşalımını sağlayan yollar kapanmış olduğundan gerilim organlara yansır.
Türleri şunlardır:
Konversiyon Reaksiyonu (Konversiyon Histerisi)
Dönüşme (konversiyon), anksiyete yaratabilecek bilinçdışı isteklerin bilinç düzeyine ulaşmasını engelleyebilmek ya da zorlanma yaratan çevresel durumlardan kaçabilmek amacına yönelik ve gerçek bir organik nedeni olmayan bedensel hastalık belirtileri biçiminde ortaya çıkan, nevrotik düzeyde bir savunma mekanizmasıdır. Bu savunma mekanizmasının oluşturduğu nevrotik belirtilere de histeri nevrozu denir.
Örneğin, çalışma yaşamında güçlüklerle karşılaşan bir memur, sağ elinde “yazıcı krampı” denilen bir histeri belirtisi geliştirerek içinde bulunduğu can sıkıcı durumdan kaçmayı sağlayabilir ama aynı kişi bilgisayar oyununda klavyeyi kullanırken güçlük çekmez.
Somatizasyon Bozukluğu
Fiziksel bir temeli olmamasına rağmen süreğen, çoklu bedensel yakınmalar söz konusudur. Baş, sırt, eklem ağrıları, mide-bağırsak sistemi ve sinir sistemi ile ilgili şikâyetleri ve cinsel sorunlar bir arada yer alır. Bedensel yakınmaları için sıklıkla doktora gitmelerine karşın depresyon ya da anksiyete eşlik etmediği sürece genellikle psikiyatrik başvuruda bulunmazlar.
Özellikle duyguların açık olarak belli edilmediği kültürlerde daha sık görülmektedir. İş ve okulla ilişkin problemler ile evlilik ve kişiler arası ilişkilerle ilgili sorunlarda sıklıkla bu rahatsızlıkla birlikte bildirilir. Hasta numara yapıyor izlenimi uyandırsa da hastalık belirtileri bilinçdışı mekanizmalardan dolayı ortaya çıktığı için hasta numara yapmıyordur.
Hipokondri (Hastalık hastalığı)
Organik temeli olmayan abartılmış fiziki yakınmalarla ortaya çıkar. Halk arasında “‘hastalık hastalığı” olarak bilinen bu bozuklukta, hasta tüm vaktini hastalıklardan korunmak ya da gerçek olmayan hastalıklarına çare arayarak geçirir.
Hipokondrik kişiler üzerinde yapılan psikanalitik incelemeler, bu kişilerin ana-babalarının hastalık olasılığına karşı türlü önlemler alan ya da hastalık belirtileri karşısında anksiyeteye kapılan, aşırı koruyucu ve kaygılı kişiler olduklarını göstermiştir.
Dismorfik Bozukluk (Beden Biçimine Takıntılı Bozukluk)
Kişinin görünüşü konusunda yüksek kaygı duymasıdır ancak görünüşle ilgili kusur tümüyle hayalidir ya da küçük bir kusur orantısız olarak büyütülmektedir.
Sürekli aynada kusurlu bölgesini inceleme, kusurunun önemli olmadığına dair onay beklentileri, vücudunun yansımasını gösteren yüzeylere bakmaktan, toplumsal faaliyetlerden kaçınma ve hayali kusuru aşırı makyaj, giyim tarzını değiştirme gibi çabalarla saklama girişimleri vardır.