Psikolojide Organizma ve Çevre Nedir?

 Her türlü canlı, organizmadır. Psikolojide organizma denilince daha çok hayvan ve insan anlaşılır.

Diğer canlılar gibi insan da bir çevre içinde yaşar. Çevreden etkilenir. Bazen bu etki karşılıklı olur. Organizmanın çevreyle ilişkileri, çevredeki uyarıcıların duyu organları tarafından beyine uyarım göndermesiyle gerçekleşir.

Organizma, her zaman çevreden gelen uyarılara uyum sağlama eğilimindedir. Çevreden gelen uyarıların organizmanın uyum durumunu bozacak şekilde şiddetli veya az olması organizmanın bu duruma uyum sağlamasını engeller.

Aşırı uyarılmada, uyarıcı seviyesi çok fazla iken yetersiz uyarılmada çok azdır. Aşırı uyarılma durumunda organizma gergindir. Havaalanındaki uçak sesi aşırı uyarılmaya, asansörde mahsur kalmak ise yetersiz uyarılmaya örnektir.

Organizmanın aşırı ve yetersiz uyarım sonucunda tekrar eski normal hâline dönmesine dengelenme (homeostasis) denir. Dengelenme, uyumlu durumu sağlama ve koruma eğilimi şeklinde ortaya çıkar. Kandaki şeker miktarının aynı seviyede kalması ya da vücut ısısının belli bir seviyede kalması dengelenmeye örnektir.

Çevre

Çevre, canlıları ve dolayısıyla insanların yaşam ve gelişimini etkileyen, kapsadığı canlılarla sürekli bir madde, enerji alışverişi içinde bulunan, içsel ve dışsal tüm etkenlerin karışımıdır. İnsanın çevresi ile etkileşimi diğer canlılara göre daha karmaşıktır. İnsanın çevresi ile etkileşimi fiziki, psikolojik, sosyal olabilir.

İnsana etki eden çevreyi, doğum öncesi (anne karnındaki çevre) ve doğum sonrası çevre olarak ayırabiliriz. Doğum sonrası çevre de fizik çevre (Işık, ısı, ses gibi çeşitli fizik titreşim, olay ve olgulardan oluşur.) ve toplumsal çevre (Toplumsal olay ve olgulardan oluşur.) olarak ikiye ayrılır.

Doğum Öncesi Çevre

Doğum öncesi çevre, insanın anne karnında geçirdiği yaklaşık dokuz aylık (biyolojik) süreyi kapsar. Doğum öncesi çevre, organizmanın gelişimi açısından önemlidir. Bebek kendisi için gerekli olan besin maddelerini göbek kordonu vasıtası ile anneden alır.

Annenin sağlıklı bir hamilelik geçirmesi, bebeğin gelişimini doğrudan etkiler. Annenin kötü beslenmesi, ruhsal sıkıntıları, geçirdiği bulaşıcı hastalıklar, aldığı ilaçlar, sigara, alkol gibi bağımlılıklar, bebeğin sağlığını olumsuz etkiler.

Doğum Sonrası Çevre

İnsanın doğumundan ölümüne kadar yaşadığı çevreye doğum sonrası çevre denir.

Doğum sonrası çevre ikiye ayrılır:

Fiziksel çevre: Işık, ses, atmosfer sıcaklık gibi doğa koşulları, bireyin fiziksel çevresini oluşturur. Organizma beslenme, barınma ve korunma gibi ihtiyaçlarını fiziksel çevreden karşılar. Organizma fizik çevreden gelen uyarıcılar sayesinde çevreye uyum sağlar.

Toplumsal çevre: Bireyin içinde yaşadığı ve davranışlarına etki eden okul, aile, arkadaş çevresi, iş ortamı toplumsal çevreyi oluşturur. İnsan, hayatı boyunca fiziksel ve toplumsal çevrenin etkisinde kalır.