Ruh Sağlığını Korumada Denge, Empati ve Hobilerin Yeri
Karmaşık bir biyolojik sisteme sahip olan insan; susadığında su içerek, üşüdüğünde titreyerek fizyolojik dengesini korur ve çevredeki değişikliklere adapte olur. İnsan aynı denge durumunu ruhsal acıdan da sürdürmeyi amaçlar.
Ruhsal denge insanın duygu, düşünce ve davranışları arasındaki uyumdur. Bu uyumun bozulması durumunda birey çeşitli yollarla bu dengeyi sağlamaya çalışır. Örneğin bilişsel uyumsuzluk teorisine göre insanın düşünce ve tutumları ile davranışları arasında bir uyum olmalıdır.
Uyum olmazsa birey bu durumdan rahatsız olur ve bir çatışma yaşar. Bu içsel çatışmayı ortadan kaldırmak isteyen birey, dengeyi tekrar sağlamak için davranışına mantıklıgerekçeler bulmaya çalışır.
Eksikliği hissedilen isteklerin ve ihtiyaçların tamamen karşılanması çoğu zaman mümkün değildir. Ayrıca birey birçok şeye sahip olmasına rağmen doyumsuz ve mutsuz olabilir. Bu anlamda tüm ihtiyaçların karşılandığı bir denge durumu sağlamak ruhsal acıdan zordur. Ruh sağlığını korumada bireyin hem kendisi hem de çevresi ile olumlu iletişim kurması önemlidir.
“Bu negatif düşünce ve hisler kendini gerçekleştiren kehanete dönüşerek bireyin davranışlarına da yansır.”
Mahatma Gandhi’nin (Mahatma Gandi) “Söylediklerinize dikkat edin, düşüncelere dönüşür; düşüncelerinize dikkat edin, duygularınıza dönüşür; duygularınıza dikkat edin, davranışlarınıza dönüşür...” sözü bu durumu özetler niteliktedir. Birey kendisiyle ilgili sürekli “başaramam”, “yapamam” gibi olumsuz ifadeler kullanırsa bir sure sonra başarısız olduğunu düşünür ve hisseder. Bu negatif düşünce ve hisler kendini gerçekleştiren kehanete dönüşerek bireyin davranışlarına da yansır.
Çevreyle olumlu iletişim kurmak çok şeyi değiştirebilir. Örneğin insanlarla olumsuz iletişim kuran birinin bu davranışını kişiliğine değil içinde bulunduğu koşullara bağlamak çevresel uyumu sağlamanın etkili bir yoludur. Çevreyle olumlu iletişimin en etkili yolu empati kurmaktır.
Empati karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlamak ve anladığını ifade etmektir. Empatik iletişimde amaç, bireye öğüt ve tavsiyeler vermek ya da teşhis koymaya çalışmak değildir. Empatik düşüncenin asıl amacı anlaşıldığını hisseden bireyin duygularını empati kuran kişiye rahatlıkla anlatması ve bu sayede rahatlamasıdır.
Empatik düşünme becerisinin sadece karşı tarafa değil empati kurana da faydası vardır. Yapılan araştırmalar insanlar tarafından sevilen, liderlik özelliğine sahip insanların bu becerilerinin yeksek olduğunu gösterir. Zorunlu yapılan işler dışında hobilere sahip olmanın ruh sağlığını koruyucu bir etkisi vardır.
Küçük yaşlardan itibaren edinilen, yetişkinlikte de devam eden ve çeşitlenen bu hobiler bireyin kaliteli zaman geçirmesini sağlayarak hem beden hem de ruh sağlığını korur. Hobiler geleneksel ruh sağlığı uygulamalarında meşguliyet terapisi adı altında ele alınır. Örneğin El Razi; hareket ve düşüncede durgunluk, keder, sıkıntı, konuşmada tutukluk gibi belirtilerle kendini belli eden melankoli hastalığı için meşguliyet tedavisini önermiştir.
Razi’ye göre, melankolik hasta, balık tutmak veya avlanmak gibi eğlenceli işlerden biri ile uğraşmalıdır. Mümkünse sevdiği insanlarla buluşup görüşmeli, dostluk kurmalıdır. Müzik öğrenmeli, öğretmeli özellikle güzel sesle okunan şarkılar dinlemelidir.
