Psikolojide Zaman Algısı ve Algıyı Etkileyen Etmenler

Bu günün tarihini, ne zamandan beri bu şehirde yaşadığımızı, kaç yıldır çalıştığımızı veya kaç yıldır öğrenci olduğumuzu biliriz. Saat, takvim gibi araçlarla bu bilgilere ulaşırız. Herkes için aynı olan bu algı, objektif zaman algısıdır. Kişiden kişiye değişen subjektif zaman algısı vardır. Örneğin; hoşlandığımız bir işi yaparken zamanın hızlı, sıkıldığımız bir işi yaparken zamanın yavaş geçtiğini algılamak gibi.

Algıyı Etkileyen Etmenler

Dış dünyayı olduğu gibi algılayamayız, kendimizden de bir şeyler katarız. Her yeni algıda bireyin daha önceki deneyimleri devreye girer. Algıyı etkileyen etmenler iç ve dış etmenler olarak ikiye ayrılır:

İç Etmenler

İnsanın mesleği, ilgi ve ihtiyaçları; algıyı etkiler. Bunlar; duygularımız, gereksinmelerimiz, zihnî tutumumuz, hazır bulunma, telkin gibi etmenlerdir. Fizyolojik ya da psikolojik kökenlidir.

Duygularımız, algılarımızı etkiler. Örneğin, sevdiğimiz birinin iyi yönlerini gözümüzde onu büyüterek algılarız.

Gereksinmelerimiz algılarımızı etkiler. Örneğin, karnımız aç olduğunda yiyecekleri daha lezzetli algılarız.

Zihnî tutumlarımız algılarımızı etkiler. Örneğin, benimsediğimiz düşüncelere uygun şeyleri kolayca algılarız. Benimsemediklerimizi görmezden geliriz.

Neyi algılamaya hazırsak onu algılarız. Örneğin, bize suçlu olduğu söylenen birinin fotoğrafı gösterildiğinde onu suçlu olarak algılarız.

Korku, öfke, kaygı gibi durumlar da algılarımızı etkiler.

Hipnoz ve telkin algıyı etkiler. Belirsiz şekiller telkin doğrultusunda değerlendirilip yorumlanabilir.

Dış Etmenler

Algıyı etkileyen dış etmenler, uyarıcıdan kaynaklanan özelliklerdir. Değişik algılamalarda eşya ve varlıkların boşluktaki özellikleri ve bize etki biçimleri, dış etmenleri meydana getirir. Dış uyarıcıların algıda seçiciliği etkilemesinde bireyin bir rolü yoktur. Çünkü birey, kendi dışında olup biten olaylardan etkilenir. Bunlar;

• Uyarıcının şiddeti,
• Aşırı zıtlık (karşıtlık),
• Hareketlilik,
• Süreklilik,
• Tekrar (yinelenme),
• Alışılmışın dışındaki uyarıcılar,
• Tanışıklıktır.