Yağlar , Yağların Yapısı ve Görevleri

Yağlar en ekonomik enerji kaynağıdır.

Yağlar, aynı miktarda protein ve karbonhidrata nazaran iki kat daha fazla kalori verirler. Vücuttaki en önemli enerji deposu yağlardır. Vücut ihtiyacından fazla alınan kalori vücutta yağ olarak depo edilir.

Az kalori alındığında enerji ihtiyacını karşılamak üzere kullanılır. Yağ ve yağa benzeyen maddelerin hepsine birden “lipit” denir. Genel olarak lipitler ikiye ayrılır.

Basit lipitler: Yağlar, mumlar.

Bileşik lipitler: Yağ asidi ile gliserole ek olarak bu lipitlerin çeşidine göre fosforik asit, karbonhidrat, amino asit ve azotlu maddeler bulunur.

Fosfo lipitler: Fosforik asit kapsayan lipitlerdir. En çok beyin, karaciğer, pankreas, akciğer, kalp, yumurta sarısı, süt gibi besinlerde bulunur.

Gliko lipitler: Yapılarında glikoz ve galaktoz bulunur. Beyin ve sinir sisteminin çalışmasında önemli rol alırlar.

Lipoproteinler: Lipitlerin proteinle birleşmesinden meydana gelirler. Hücrenin zarında bulunur.

Yağların yapısı

Yağlar, yağ asitleri ve gliserinden meydana gelen esterlerdir. Bu esterlere gliserid denir. Bir molekül yağ asidi bulunan gliseritlere monogliserit denir. Yağların yapısını trigliseritler meydana getirir.

Yağ asitleri

Yağ asitlerinin çoğu çift sayıda karbon ihtiva eder. Moleküldeki karbon atomları birbirine tek veya çift bağlarla tutunmuştur. Yağ asitleri, moleküldeki karbon sayısı ve karbonlar arasındaki çift bağ sayısına göre adlandırılır. Çift bağ bulunanlara “ doymamış yağ asitleri”, çift bağ bulunmayanlara “doymuş yağ asitleri denir.

Yağların sindirimi

Yağların sindiriminde pankreasın lipaz denilen enzimi etkilidir. Midede yağ sindirimi pek olmaz. Bu da tokluk duygusu verir. Yağlar ince bağırsaklarda sindirilir. Sindirim için gerekli olan safra maddesi karaciğerde sentezlenir, safra kesesinde toplanır.

Bir kanalla ince bağırsağa dökülür. Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarında safra yeterli olmadığından yağ sindirimi güçleşir. Doymamış yağ asitleri doymuş yağ asitlerinden daha kolay emilir.

Yağların görevleri

• Isı ve enerji verir.
• Yağda eriyen vitaminlerin emilmesi ve taşınması için gereklidir.
• Isı değişimlerine karşı yalıtım görevi yapar.
• Doku çalışması için çok önemlidir.
• Enerji deposudur.
• Organ, damar ve sinirlerin fiziki ve yapısal korunmalarını sağlar.
• Vücut dokularının hücre çekirdeği ve hücre zarının yapısını teşkil eder.
• Midenin boşalma zamanını geciktirerek tokluk hissi verir.
• Midenin boşalma zamanını geciktirerek tokluk hissi verir.
• Protein, A ve D vitaminlerinin depolanmalarına yardım eder.
• Deri yapısının sürekliliği için gerekli olan esas yağ asitlerini sağlar.
• Protein metabolizmasında ayarlayıcılık görevini yapar.

Yağ ihtiyacı

Günlük enerjinin % 35’ i yağlarla karşılanmalıdır. Yetişkinlerde yağ ihtiyacı kilo başına günde 1gr’ dır.Yağın ihtiyaçtan fazla alınması kalp ve damar sistemi üzerine olumsuz etki yaptığı gibi şişmanlık meydana getirir.