Psikolojide Yaşam Boyu Gelişim
Gelişim yaşam boyu devam eden bir sürectir. Bu sürecle ilgili temel kavramlar buyume, olgunlaşma ve öğrenmedir.
Büyüme
Boy, kilo ve ic organların yapısında ve buyukluğunde meydana gelen değişmelerdir. Kalıtıma bağlı olarak zamanla kendiliğinden gercekleşen olgunlaşma bireyin fiziksel ve zihinsel olarak kendisinden beklenen davranışı gercekleştirecek düzeye ulaşmasıdır. Kişi gerekli olgunluğa erişmeden içinde bulunduğu döneme uygun özellikleri kazanamaz. Öğrenme ise tekrar ve yaşantılar sonucunda davranışlarda meydana gelen kalıcı değişikliklerdir.
Örneğin el parmaklarının uzaması buyumedir. Parmak kaslarının kalemi duzgun bir şekilde tutabilecek düzeye ulaşması olgunlaşmadır. Tekrar ve yaşantılar sonucunda bireyin yazı yazmaya başlaması ise öğrenmedir.
Gelişim
Buyume, olgunlaşma gibi biyolojik faktorleri ve öğrenme gibi çevresel faktorleri içine alan, doğum öncesi dönemden olume kadar devam eden bir sürectir. Buyumeye göre daha genel bir kavramdır. Sadece beden yapısındaki değişiklikleri değil sosyal, duygusal, zihinsel alanlardaki değişiklikleri ve yaşa uygun görevleri yapabilmeyi de kapsar.
Gelişim alanları temelde fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal olmak uzere dorde ayrılır. Bu gelişim alanları birbiri ile etkileşim halindedir ve bir butunluk icerir. Bir gelişim alanında meydana gelen olumlu ya da olumsuz değişme diğer gelişim alanlarını da aynı yonde etkiler. Örneğin erken konuşan bir Çocuk, çevre ile etkileşime daha erken girer ve Çocuğun sosyal gelişimi hız kazanır.
Gelişim Dönemleri
Gelişim görevi
Belli bir dönem için beklenen beceri ve davranışlardır. İcinde bulunduğu gelişim dönemine uygun davranışları kazanan birey başarılıdır, mutlu ve çevreye uyumludur. Bu durum bireyin bir sonraki döneme ait gelişimsel görevlerini de etkiler. Gelişim dönemlerine girme ve gelişim dönemlerinin özelliklerini kazanma hızı, farklı genetik özellikler ve çevresel koşullar sebebiyle kişiden kişiye değişebilir. Gelişim belli bir sıraya göre gercekleşir.
Örneğin bebekler önce başlarını tutmaya, oturmaya ve daha sonra yurumeye başlarlar.
Farklı psikolojik süreclerin gelişimi farklı dönemlerde olumlu ya da olumsuz şekilde tamamlanır. Örneğin yurume ile ilgili gelişme bebeklikte, somut varlık veya olaylardan soyut kavramlara ulaşma ve olaylar arasında ilişki kurarak hipotez kurma becerisi ise ergenlikte tamamlanır. Sağlıklı yaşlanan bireylerin irdeleme yeteneği ileri yaşlılığa kadar devam eder. Bilgileri kısa bir süre akılda tutmayı ve kullanmayı sağlayan calışma belleğinin performansı ise yaşlanmaya bağlı olarak azalır.
