Psikolojide Etik İlkeler Nelerdir?

Psikolojide Etik İlkeler : Bilimsel bir araştırma yapabilmenin ilk koşulu bilimsel bir tutuma ve etik ilkelere sahip olmaktır. Bu etik ilkeler, evrensel olarak kabul gören ahlak ilkeleridir. Bugün psikoloji alanında yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik ilkeler birçok ülkede belirlenmiştir.

Etik ilkelere ne derece saygı gösterildiği ve uyulduğu, bu ülkelerde yaptırım gücü olan kurum ve kuruluşlar tarafından takip edilmektedir. Türkiye’de hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik ilkeler, HADYEK (Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu) tarafından ayrıntılı olarak belirlenmiştir.

Hayvanlar Üzerinde Yapılan Araştırmalarda Uyulması Gereken Etik İlkeler

  • Bilimsel araştırmalarda kullanılması zorunlu olan deney hayvanlarına kötü muamele edilmesini engellemek
  • Yapılacak deneyin önemsiz ve gereksiz olduğu kanaatine varıldığında, canlının acı hissedebileceği bir deneyin yapılmasına izin vermemek.
  • Ağır acı, stres ya da buna denk eziyet veren deneylerde bir hayvanın bir defadan fazla kullanılmamasını sağlamak. Zorunlu olarak kullanılması gerekiyorsa bunu sağlam bilimsel gerekçelere dayandırmak.
  • Bilimsel açıdan güvenilir verinin, hayvanlara mümkün olduğu kadar az acı çektirerek ve onları en az strese sokarak elde edilmesini sağlamak.
  • Araştırmalar süresince kullanılan deney hayvanlarına türüne uygun ortam hazırlamak ve hayvanlara en iyi fizyolojik ve çevresel şartları temin etmek.
  • Canlı hayvanlarda yapılacak deney amaçlı çalışmaların sorumlu veteriner hekim gözetiminde yapılmasını sağlamak.
  • Araştırılan bilginin elde edilmesinde geçerliliği ispatlanmış alternatif yöntemler varsa hayvan deneylerini etik olarak uygun görmemek. Ayrıntılı olarak daha önceden yapılmış deneylerin tekrar edilmesine engel olmak.
  • Deney için en uygun hayvan türünün ve yöntemin seçilmesini, bilimsel olarak anlamlı sonuç verebilecek en az sayıda hayvan kullanılmasını sağlamak.
  • Deney hayvanlarına gereksiz acı ve ağrı verecek deneylerde uygun ağrı kesici ve anestezi kullanılmasını sağlamak.
  • Şiddetli ve sürekli ağrı çeken veya normal hayatını sürdüremeyecek duruma gelen deney hayvanları ile sağlık açısından çevresi için risk oluşturabilecek deney hayvanlarının insancıl bir metotla yaşamlarına son verilmesini sağlamak.

İnsanlar Üzerinde Yapılan Araştırmalarda Uyulması Gereken Etik İlkeler

  • Araştırmada ses ya da görüntü kaydı yapılacaksa önce araştırmaya katılan kişilerden izin alınmalıdır.
  • Yeteri kadar veri toplamadan genel yargılarda bulunmaktan kaçınılmalıdır.
  • Araştırmalarda elde edilen istatistiksel veriler değiştirilmemelidir.
  • Katılımcılara araştırmanın özellikleri, yapılış şekli ve sonuçları ile ilgili her aşamada bilgi verilmelidir.
  • Araştırma sürecinin katılımcılara fiziksel ya da ruhsal zarar verebileceği durumlarda bu zararı en aza indirmek için çaba sarf edilmelidir. Araştırmalar katılımcıların en az riske girecekleri biçimde düzenlenmelidir.
  • Gönüllü katılımcılar istedikleri zaman araştırmadan çekilebilmelidir.
  • Deneye katılanların “özel hayatın gizliliği” hakkı korunmalıdır.

Psikolojide Etik İlkeler : İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalarda iş sağlığı ve güvenliği önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği iş yerindeki koşulların ve yapılan işin, çalışanların fiziksel ve ruhsal durumlarında yarattığı olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi veya ortadan kaldırılması konularını kapsar. Bugün iş sağlığı ve güvenliği konusu kanun ile yasal temele dayandırılmıştır.

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir