Uyarılma ihtiyacı ve Güdülenme Nedir?

Uyarım, canlılar için zorunludur. Organizma neye ihtiyacı olduğunu uyarılma sonucu fark eder.

İnsanın gerek fizyolojik gerek sosyal gerekse psikolojik yönden varlığını sürdürmesi için bu alanlardaki ihtiyaçlarını gidermesi gerekir.

İhtiyaç (gereksinme)

Organizmada içsel ya da dışsal bir eksikliğin ortaya çıkması durumu, ihtiyaçtır. Bu eksiklik giderilmediği sürece ihtiyaç durumu devam eder. İhtiyaç kavramı psikolojide doyurulmamış güdüler anlamında da kullanılır.

Dürtü

Organizmanın davranışlarının altında bir ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı gidermek için doğan güç dürtüdür. Organizmada besin azalması (karnımızın acıkması) ihtiyacı doğurur.

Güdü

Organizmanın gereksinimini karşılamak üzere bir davranışı yapmaya istekli duruma gelmesidir. Yoksunluk, canlıda bir gerilim durumunu, fizyolojik bir dürtüyü açığa çıkarır. Bu dürtü, organizmayı gereksinimini gidermesi için güdüler ve harekete geçirir.

Güdülenme

Organizmayı ihtiyacını karşılamak amacı ile davranışa iten sürecin tümüne güdülenme denir. Güdülenme ihtiyacının giderilmesinden sonra organizma rahatlar. Güdülenme süreci şu aşamalardan oluşur:

İhtiyaç (gereksinim) -> dürtü ->güdü ->davranış

Güdü türleri

Güdüler çoğu kez birbiriyle yakından ilişkilidir. Bu nedenle sınıflandırılması zordur.

Yaygın sınıflandırma biçimine göre insandaki güdüler, fizyolojik ve toplumsal güdüler olarak ikiye ayrılır. Maslow’un güdüler hiyerarşisine göre önce fizyolojik güdüler (piramidin altındakiler), sonra toplumsal güdüler (piramidin üst kısımları) doyurulmalıdır.

Maslow'un güdüler hiyerarşisi

Maslow’un güdüler hiyerarşisi

Fizyolojik güdüler: Organizmanın yaşamı sürdürebilmesi için gidermek zorunda olduğu temel gereksinimlerden kaynaklanan güdülere fizyolojik güdüler denir. Bu güdülere birincil güdüler de denir.

Tüm canlılara özgü oldukları için evrenseldir. Fizyolojik güdüler, sosyal güdülerden daha önceliklidir. Açlık, susuzluk, oksijen eksikliği, gereksiz maddelerin atılması, uyuma, dinlenme ihtiyacı, cinsellik, annelik, fizyolojik güdülere örnek verilebilir.

Annelik güdüsü

Annelik güdüsü

Sosyal güdüler: Fizyolojik güdüler insan ve hayvanlarda vardır. Sosyal güdüler ise insana özgüdür. İnsanların toplumsal gereksinimlerinin giderilmesine yönelik güdülerdir.

Sosyal kökenli güdüler, erişkin insanın deneyim ve davranışlarının şekillenmesinde etkili olan en önemli iç etkenler arasındadır. Sosyal güdüler toplumsal yaşam içinde öğrenmeyle oluşur. Toplumsal güdülerin temelinde çoğu zaman fizyolojik güdüler vardır.

Toplumsal güdülerle fizyolojik güdüler çatıştığında çoğunlukla fizyolojik güdüler baskın çıkar. Başka insanlarla ilişki kurmak, toplumda kabul görmek, statü kazanmak, güvenlikte olmak, başarılı olmak gibi ihtiyaçlar toplumsal güdülere neden olur.

içgüdü: Öğrenilmeden yapılan, niçin yapıldığının bilincinde olunmayan, türün tüm bireylerinde bulunan kalıtsal davranışlara içgüdü denir.

İçgüdü davranışları doğuştandır, öğrenilmeden yapılır. İnsanlarda, hayvanlarda olduğu gibi türe özel davranışlar olmaz. İnsanlarda görülen güdülerin nasıl olacağı öğrenme ile kazanılır.

Güdülenmiş Davranışın Güdülenmemiş Davranıştan Farkı Her davranış güdülenmiş davranış değildir. Güdülenmiş davranışı güdülenmemiş davranıştan ayıran üç temel özellik vardır:

Güdülenmiş bir davranışta organizma mutlaka harekete geçer.

Güdülenme, etkinliğe yönelttiği için enerji gerektirir. Güdülenmemiş davranışlarda böyle bir durum yoktur.

Güdülenmiş davranışlarda organizma mutlaka amacına ulaşmak ister. Güdüler davranışa yön verir. Organizma ya istenilen, ihtiyaç duyulan bir şeye ulaşmaya çalışır ya da istenmeyen, zararlı bir şeyden kaçar.

Güdülenmiş davranış seçicidir. Susamış bir hayvan, yiyeceklerle değil su ile ilgilenir.

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir