Zihin Egzersizleri Nasıl Yapılır?

Vücut organlarını daha iyi çalışır hale getirmenin veya mevcut durumunu korumanın yolu onları kullanmak ve sağlıklarını korumaktır.

Örneğin, kaslarını geliştirmek isteyen kişinin kasları çalıştıracak egzersizler yapması, iyi beslenmesi ve sağlığa zararlı alışkanlıklardan uzak durması gerekir. Kullanılmayan kasların ise zaman içinde zayıflaması kaçınılmaz bir durumdur. Beyin için de aynı durum geçerlidir.

Zihinsel yeteneklerin kullanılması nöronlar arasındaki bağlantıları arttırarak beyni daha verimli çalışır hale getirir. Beyin hücreleri arasındaki bağlantıları arttırmak, beyni daha verimli çalışır hale getirmek her yaşta, ileri yaşlarda bile mümkündür.

Aşırı zorlanan organların hasar gördükleri de bir gerçektir. Ama bu durum beyin için geçerli değildir, yani beyin çok çalıştırmakla hasar görmesi mümkün olmayan belki de tek organımızdır. “İşleyen demir ışıldar” atasözü beyin için söylenebilecek en uygun atasözüdür.

Zihinsel Açıdan Sağlıklı Yaşlanma

İlk yapılması gereken şey yaşlanmanın kaçınılmaz olduğunu ve sağlıklı yaşlanmanın mümkün olduğunu kabul etmek, toplumdaki yanlış kanılardan etkilenmemeye çalışmak ve sağlıklı yaşlanabilmek için çaba göstermeye karar vermektir.

Beyin ve zihinsel faaliyetler gelişme ve yaşlanma döneminde kişinin yaşam biçimi, eğitim düzeyi, mensubu olduğu kültürel topluluk ve içinde yaşadığı toplumdan da etkilenir. Eğitim, kültürel zemin ve yaşam biçiminin getirdiği bu zihinsel gelişim farklılığı zihinsel yaşlanmada da kendini gösterecektir. Zihin sağlığı açısından başarılı bir yaşlanma göstermek için çaba harcayan biri ile bu konuda hiçbir çabası olmayan biri aynı biçimde yaşlanmazlar.

Toplumdaki yanlış düşüncenin aksine, sağlıklı yaşlı işe yarar ve üretkendir. Örneğin; torununa bakma gibi. Yaşlı toplumda “alıcı” değil “verici” rolündedir. Bireylerin yaşı ne olursa olsun onlara ihtiyaç duyulması önemlidir. Sağlıklı yaşlanan bir kişi, kendini ihtiyacı duyulan biri halinde tutabilir.

Beyin hücreleri arasındaki bağlantıları yaş ne olursa olsun arttırmak mümkündür ve bunu yapmanın tek yolu da zihinsel yetenekleri kullanmaktır. Yaşlanmanın getirdiği zihinsel yetenek ve beceri değişikliklerindeki gerileme bu yöntemle azaltılabilir. Beynin çalışma hızındaki yavaşlama, zihinsel faaliyeti tekrarlayarak aşılabilir. Öğrenme ya da bellek alanında ortaya çıkan bozuklukların düşünme ya da yaratma yeteneğini etkileyeceği açıktır.

Bununla birlikte, yaşlı kişilerin hafif bellek yitimine ya da öğrenme güçlüğüne karşı birtakım yollar geliştirebildikleri bilinmektedir.

Öğrenilmesi gereken bir şey olduğunda bunu görerek ve yaparak öğrenmeleri daha kolaydır. Örneğin; yeni alınan bir telefonun veya televizyonun nasıl çalıştığı anlatılarak değil de yaparak gösterilirse ve yaşlı kişi de bunu nezaret altında tekrarlarsa çok daha kolay öğrenir.

Dama tahtası ve oyunu

Bireyin Zihinsel Olarak Sağlıklı Yaşlanmada Ailenin Görevleri

Zihinsel ve bedensel açıdan yeterli olduğu halde sırf yaşlı olduğu için üstündeki sorumluluklar aile üyeleri tarafından alınmış yaşlılara (ör: yemek pişirmesi “Ele güne karşı ayıp olur” diye gelini tarafından engellenen kayınvalide) aslında iyilik değil bir anlamda kötülük yapılmaktadır. Yaşlı kişinin sorumluluklarını, kendini fazla zorlamayacak şekilde sürdürmesi gerekir. Bu onun toplumda hala bir yeri olduğunu hissetmesini sağlama açısından da önemlidir.

Bireyin Zihinsel Olarak Sağlıklı Yaşlanmada Resmi Kurumların Görevleri

Resmi kurumlara düşen görev ise, yaşlı kişilerin zihinsel sağlıklarını korumalarını sağlayacak sosyal ortamlar oluşturmak, buraya gelen yaşlılara hem eğlenecekleri, hem de zihinsel faaliyet yapacakları aktiviteler yaratmak ve yaşlı kişilere uygun eğitim programları ve kurslar düzenlemektir. Çocukluk ve gençlik döneminde zihinsel gelişime ve eğitime verilen önemin, zihinsel yeteneklerini koruması gereken yaşlılar için hemen hemen hiç düşünülmüyor olması hem ilginç, hem de üzücüdür.

Unutulmamalıdır ki sağlıklı yaşlanan kişi toplum açısından da büyük kazançtır.

Bulmaca

Bireyin Zihinsel Olarak Sağlıklı Yaşlanmada Yapacakları

Bunu yapmanın da en kolay yolu eğitim ve boş zamanları değerlendirecek zihinsel faaliyetlerdir. Sıradan faaliyetler bile beyin hücreleri için çok iyi egzersizlerdir ama televizyonda magazin programı seyretmenin aynı faydayı sağlamayacağı ortadadır.

Kullanılmayan zihinsel yetenekler de, tıpkı kullanılmayan kaslar gibi veya yağı azalan bir kandil gibi, zaman içinde zayıflama gösterecektir.

Beyni çalıştırmayı gerektiren her türlü faaliyeti sürdürmek çok önemlidir. Bu faaliyetlerin içine her türlü gündelik iş girer. Bu faaliyetler yemek yapmak, ev işlerini yapmak, alışveriş yapmak, bütçeyi idare etmek, faturaları ödemek, düzenli gazete, kitap okumak, bulmaca çözmek, evdeki tamiratları yapmak, örgü örmek, dantel yapmak, kâğıt, okey, tavla, tombala oynamak, resim yapmak, müzik aleti çalmak, günlük tutmak, anılarını yazmak, mektup yazmaktır. Bir iş ne kadar çok yapılırsa o kadar iyi, kolay ve çabuk yapılır.

Yapılmayan işler çok daha çabuk unutulur. Yaşlanmaya bağlı basit unutkanlıkların azaltılması veya daha az ölçüde gelişmesini sağlamak için birçok yaklaşımlar vardır.

Bunlar:

• Unutulan bir kelime veya yüzün hatırlanması için daha çok çaba gösterilmesi, vazgeçilmemesi,
• Bulmaca çözülmesi,
• Yoğun zihinsel aktivite gerektiren oyunlar örneğin satranç, bazı iskambil oyunlarının oynanması,
• Kitap okunması ve okunan metin için zaman zaman yorum yapılması, okunulanların daha sonra özetinin düşünülmesi,
• Radyonun ve TV’nin bir aktif dinleyici ve izleyici olarak izlenmesi, tartışma içeren konular sırasında yorum yapılması,
• Yabancı dildeki kelimelerin ezberlenmeye çalışılması,
• İçe dönük, eve kapalı kaygılı olmak
• Düzenli uyku, beslenme ve yaşla uyumlu fiziksel aktivite, alkolden kaçınma ve sigara içilmemesi,
• Olumsuz etkilendiği konuşma ortamı ve yayınlardan olabildiğince uzak kalması,
• Hayattan zevk almama, uyku sorunları, iştah kaybı, kendine kast edici davranışlar gibi durumlarda hekim yardımının istenmesi uygun olur.

Belleği güçlendirmek, daha aktif çalışmasını sağlamak, yaşlanmaya bağlı basit unutkanlıkların azaltılmasını sağlamak için birçok oyun şeklinde faaliyetler vardır.