Psikolojinin Amaçları
İnsan Davranışlarını Betimleme
Psikolojide tanımlama, ele alınan davranışın anlamını belirleme ve onu kesinliğe kavuşturma işlemidir.
Örneğin, aşırı kaygı yaşayan bir kişi karşısında psikologlar bireyin gözlenebilen ve gözlenemeyen davranışlarını inceleyerek, kaygıya neden olan koşulları araştırırlar. Böylece kaygının ne olduğunu tanımlamaya çalışırlar.
İnsan Davranışlarını Anlama ve Açıklama
Davranışları anlamak, davranışın ortaya çıkış nedenini bulmak ve neden-sonuç ilişkisi kurarak açıklamaktır. Örneğin, uzun süre kaygı altında kalan insanda bedensel ve psikolojik bozukluklar görülür.
Psikolog, kaygıya neden olabilecek aile, okul gibi dış etmenlerin yanında yorgunluk, kalıtım gibi iç etmenleri araştırarak kaygının nedenlerini anlamaya ve açıklamaya çalışır.
İnsan Davranışlarını Önceden Kestirebilme (Yordama)
Psikoloji insan davranışlarının nedenlerini ortaya koyduktan sonra, benzer durumlarda benzer davranışların ortaya çıkabileceğini önceden tahmin edebilir.
Örneğin, kaygının nedenlerini anlamış ve açıklayabilmişsek hangi koşullarda, ne zaman ortaya çıkacağını bilebiliriz. Bu da bize kaygı gibi olumsuz durumların önlenebilmesi için çözümler bulma olanağı sağlar.
İnsan Davranışlarını Etkileyebilme ve Kontrol Etme
Bu aşamada davranışın istenen yönde gelişmesi için ortaya çıkacak istenmeyen durumların, davranışların kontrol edilmesi ve önlenmesi amaçlanır. Klinik psikoloji, eğitim psikolojisi gibi psikolojinin bazı uzmanlık alanları, insan davranışını etkileme ve değiştirme konusuyla ilgilidir.
Örneğin, öğrenme üzerinde etkili olan koşullar bilinirse insanların daha kolay ve kalıcı bilgi edinmeleri sağlanabilir ya da davranış bozukluklarına yol açabilen aşırı kaygının nedenleri tespit edilmişse ruh sağlığını koruyucu önlemler alınabilir.
Doğayı tanımaksızın ona egemen olmak mümkün olmadığı gibi, insanı tanımadan da davranışlarını etkilemek ya da denetlemek mümkün değildir.
Bu nedenle psikolog kaygı davranışının tanımından hareketle bireyin kaygı davranışlarının altında yatan nedenleri tespit eder ve kaygı durumunun düzeltilmesi yönünde bazı teknikler uygulayarak koruyucu önlemler alabilir.
