Psikolojide Belleğin Temel işlevleri Nelerdir?

Bilim ve eğitim, sanayide benzeştirme yöntemi olarak kullanılır. Bir teknik araç, doğadan örnek alınarak yapılabilir. Örneğin uçaklar, kuşlar örnek alınarak yapılabilir.

Günümüzde yaygın olan bilgisayar, insan beyni örnek alınarak yapılmıştır. Eğitim açısından bu yöntemin tersini uygulayabiliriz. Bellek konusunu daha açık hâle getirmek için bilgisayar belleğini örnek alabiliriz.

Bilgisayarda veriler kodlanarak işlenir. Bilgisayar belleğinde bilgiler depolanır. İstenildiğinde de geri çağrılır. Aynı şey insan belleği için de söz konusudur. Yani belleğin temel işlemleri, kodlama, saklama, çağırmadır.

Kodlama

Bilgiyi belleğe işlenebilir hâle dönüştürmedir. Uzun süreli belleğe kaydedilen bilgiler kodlanarak kaydedilir. Kodlama çoğu kez otomatik olarak yapılır. Biz istemesek de kodlanır.

Örneğin, görülen nesnelerin adı, otomatik olarak aktif hâle gelir (çağrışım ilişkileri yoluyla).

Dikkatimizi yönlendirerek gelen bilgiyi daha sonra hatırlamamız (örneğin, sınav olacağımızı düşünerek) gerektiğini düşünerek bazı ek kodlamalar da yapabiliriz. Bilginin alınma yoluna göre zihin değişik kodlamalar yapar. Her uyarıcı türü, bellekte kodlanır (işitsel kod, görsel kod, tat kodu gibi).

Saklama (Depolama)

Herhangi bir öğrenme konusunu ya da algısal gereçleri daha sonra hatırlayacak şekilde yineleyerek belleğe yerleştirmedir. Beyne gelen uyarıcılar, orada benzer izler bulamıyorsa yaklaşık yirmi saniye sonra söner ve unutulur (bize yabancı olan dilin kelimeleri gibi).

Kodlanarak belleğe kaydedilen bilgiler, gerektiğinde kullanılmak üzere uzun süreli bellekte saklanır. Uzun süreli belleğe aktarılan bilgiler, burada günler, aylar hatta yıllar boyunca saklanır.

Çağırma (Hatırlama)

Bilgiler istendiğinde, bizim arzu ve irademizle bilinç alanına çıkabilir. Bir süre orada bulunduktan sonra tekrar kaybolur. Öğrenilenlerin saklanıp yeniden canlandırılmasına hatırlama adı verilir. Daha önce anlatılan bir konu ile ilgili sorulan sorulara cevap verebiliriz.

Oysa soru sorulmadan önce o konu aklımızda olmayabilir. Hatırlama için hatırlamak istediğimiz bilgilerin;

Bellekte depolanmış olması,

iyi örgütlenmiş olması yani hangi bilgileri belleğe nasıl bıraktığımızın bilinmesi,

Depolanmış bilgiye bizi götürecek ipuçlarının var olması gerekir.