İyi Bir Zekâ Testinin Özellikleri Nelerdir?

Güvenirlik

Aynı işlemle benzer koşullarda tekrarlanan ölçümlerin benzer sonuçlar vermesidir. Eğer bir zekâ testi aynı kişiye birkaç gün ara ile uygulandığında farklı sonuçlar veriyorsa bu ölçüm aracı güvenilirlik açısından yetersizdir. Farklı ölçümler,  % 95’in üzerinde aynı sonucu veriyorsa yeterli güvenilirlik olduğu söylenebilir.

Geçerlilik

Test neyi ölçmek için hazırlanmışsa onu ölçmesi gerekir. Örneğin, test, zekâ testi ise zekâyı, yetenek testi ise yeteneği başarı testi ise başarıyı hatasız ölçebilmelidir.

Normları olmalıdır

İyi bir test standart bir gruba ya da gruplara dayanan normlara sahip olmalıdır. Normlar çok sayıda kişiden elde edilmiş bir ortalamadır. Normlar bir kişinin puanının başka kişilerin puanları ile karşılaştırılmasını sağlar. Örneğin, 100 kişilik bir grupta sorulardan birini 70 kişi doğru yapmışsa bu sorunun normu 70’tir.

Standardizasyon

Bir test ne kadar geçerli ve güvenilir olursa olsun hazırlandıkları kültürün etkilerini taşır. Bu nedenle farklı bir toplumda uygulanacağı zaman testin belirli bir düzen, yönerge, zaman sınırlaması gibi koşullar değişmeden, o toplumun kültürel unsurlarına uyarlanması yani standartlaştırılması gerekir.

Bir test geçerlilik ve güvenilirlilik gereklerini karşılasa da standart bir işleme bağlı kalarak uygulanmadıkça, bekleneni vermez. Örneğin, bir testin yanıt süresinin değiştirilmesi, sakin, sessiz ya da gürültülü bir ortamda uygulanması, sonuçların geçerliliğini ortadan kaldırabilir.

Zekâ testlerinin çeşitli kullanım amaçları bulunmaktadır. Bu amaçlar aşağıdaki gibidir:

1. Yaşıtlarına göre zihinsel becerilerindeki gerilikten dolayı okul başarısızlığı gösteren çocukların saptanarak zihinsel potansiyellerini en iyi şekilde kullanabilecekleri koşullardan (özel eğitim) yararlanmalarını sağlamada;
2. Herhangi bir hastalıkla birlikte görülen zihinsel ya da motor geriliğin saptanarak ayırt edici tanıya katkıda bulunmada;
3. İlaç tedavisi, ameliyat ya da değişik müdahaleler sonucu oluşabilecek zihinsel yıkım veya gelişimin belirlenmesi için müdahale öncesi ve sonrası değerlendirmede zekâ ölçekleri kullanılmaktadır.

Testlerden beklenen, testi uygulayana önemli ipuçları vermesi ve uygulanan kişi hakkında bir karara varmayı kolaylaştırmasıdır.

Test uygulayıcılarının hem uygulama kuralları ve ölçütleri çok iyi bilmesi ve teste hâkim olması hem de test sonucunu değerlendirmede uzman kişiler olması gerekmektedir çünkü bir test ne kadar iyi olursa olsun, o testin değişik koşullarda aynı biçimde uygulanabilmesi için iyi yetişmiş uygulayıcılara gerek vardır.

Bazen testi uygulayan kişilerin sorumsuz davranışları (tek bir testin sonucuyla çocuğu geri zekâlı olarak etiketlemek gibi) geri dönüşü olmayan travmalara neden olabilir.

Ayrıca unutulmaması gereken bir diğer husus ise zekâ testlerinden elde edilen hiçbir değerin % 100 kesinlik taşımaması,  bireylerin sadece sözel ve matematiksel yeteneklerini ölçebiliyor olması, buna karşılık bireyin diğer yetenekleri konusunda bilgi vermemesi, özellikle yaratıcılık yeteneğini ölçmedeki başarısızlıkları IQ testlerini tartışma konusu haline getirmiştir.