Anormal Davranışların Sınıflandırılması

Davranış bozuklukları; nevrotik bozukluklar (nevrozlar) ve psikotik bozukluklar (psikozlar) diye sınıflandırılır.

Nevrotik bozukluklar, bedensel ve toplumsal işlevlerde aksamalara neden olmayan bozukluklardır. Psikotik bozukluklar ise kişilik bütünlüğünün ve bireyin uyum gücünün büyük ölçüde bozulmasıyla görülür.

Nevrotik Bozukluklar

Nevrozların kaynağı benliğin savunma mekanizmalarını (Güdüler doyurulmadığında organizmaya psikolojik ya da fizyolojik olarak zarar verir. Kendimizi bu zarardan koruyabilmek için savunmaya geçer ve belli mekanizmaları devreye sokarız. Bu istemsiz davranışlar savunma mekanizmalarıdır.) harekete geçiren çatışma ve kaygıdır.

Savunma mekanizmaları, kişideki kaygıyı bastırmada başarısız olmuşsa ya da abartılı bir biçimde kullanılmışsa çatışmalar ve uyum zorlukları çözülemez.

Savunma mekanizmaları normal yaşamda olabilecek kadar hafif düzeyde ve geçici olarak değil de insanı sıkıntıya sokacak kadar şiddetli uzun süreli kullanılırsa görülür.

Çocuklarda 12 yaş öncesi psikiyatrik hastalık görülmez. Bazı çocuklarda anormal davranışlar gözlense bile bunlar, uyum güçlüğünden kaynaklı kısa süreli davranışlardır.

Çocuklarda en çok görülen davranışlardan biri dikkat çekmedir. Ağlama, gösteriş yapma, gürültülü sesler çıkarma, saldırganlık, altını ıslatma, suçu üzerinden atma, çok fazla hayal kurma, hayali hastalıklara sığınma, sinirlilik çocuklarda sık görülen davranışlardandır. Anne, baba ve çevre bilinçli davranırsa bu davranışlar kısa sürede ortadan kalkar.

 Nevrotik Bozuklukların Özellikleri

Nevrotik hastalıkları ve nevrozlu kişileri (nevrotik) karakterize eden özellikler şunlardır:

Nevrotik rahatsızlıklar, bireyin gündelik faaliyetlerini etkilese de kişi işinde, evinde, eğitiminde, insan ilişkilerinde belirli düzeyde uyumu sürdürebilir.

Nevrotik kimselerin gerçeği değerlendirme yetileri bozulmamıştır. Kendi düşüce ve hayalleri ile gerçek dünyayı ayırt edebilirler.

Nevrotik kişinin duygusal yaşamında iniş çıkışlar, sıkıntı ve gerginlikler, duygularını ifade etme güçlükleri olabilir. Bunlar, nicelik düzeydedir ve gerçek yaşamla bir bağ içerir.

Nevrotiklerde rahatsızlık, birçok ruhsal yapının sağlıklı biçimde çalışmasını engelleyecek düzeyde değildir. Nevrotik kimsenin düşüncelerinde, algılamalarında, konuşmasında bir bozulma görülmez.

Zihinsel kapasitesi de aynen korunduğu gibi çoğu zaman rahatsızlık zihinsel işlevlerin yürütülmesini engellemez. Örneğin; sınavın önemini nevrotik bir üniversite öğrencisi değerlendirebilir. Hem de sınavda zihinsel kapasitesini kullanabilir.

Nevrotik kimselerin kullandığı savunma mekanizmaları, gelişmiş mekanizmalardır. Değiştirme, konversiyon, izolasyon gibi savunma mekanizmalarını kullanırlar.

Nevrotik kişi, hastalığının bilincindedir. Çektiği sıkıntılardan, belirtilerinden ve kendisini insan ilişkilerinde soktuğu zor durumlardan kurtarmak için tedaviye genellikle başvurur. Tedaviye çoğu zaman isteklidir.

Nevrotik bozukluklar

Nevrotik bozukluklar sonucu oluşan hastalıklar; anksiyite (bunaltı), somatoform bozukluklar, (organik nedeni olmayan bedensel şikayetler) hipokondri, (hastalık hastalığı) fobi, (bazı nesne ve durumlara karşı geliştirilen olağan dışı ve yersiz korku) panik atak, (çarpıntı, terleme, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve baş dönmesi belirtileriyle yoğun korku ve rahatsızlık duyma) obsesif-kompulsif bozukluktur.

(Kişide sıkıntı yaratan ama zihninden bir türlü uzaklaştıramadığı tekrar edilen düşünce obsesyon; kompülsiyon, kişinin kendisini yapmaktan alıkoyamadığı eylemlerdir.)

Psikotik Bozukluklar

Kişilerin gerçekle ilişkilerinin kesildiği ve davranışların sebep-sonuç ilişkilerinin tamamen koptuğu psikiyatrik hastalıklardır. Kişi, çevresinde olanların farkında değildir.

Kendi yarattığı dünyada yaşar. Düşünce mantık dışıdır, yanılsama ve sanrılar görür.

 Psikotik bozukluklarının özellikleri

Ağır ruhsal hastalıklardır. Psikotikler hastalıklarını kabul etmezler.

Hasta nerede olduğunu bilemez. Gerçeklerden uzak hayal dünyası içinde yaşar.

Duygu, düşünce, davranış ve çevreyle ilişkilerde kendini belli eder.

Hasta kendine bakamaz, hastanede gözetim altında tutulmalıdır.

Psikotik bozukluklar bedensel veya ruhsal kaynaklı olabilir.

Psikotik hastalıklar; şizofreni, (zihnin yarılması, kişi dış dünyayla ilişkisini keser ve içe döner.) mani, (duygu uçuşumu) depresyon, (çöküntü) ve paranoya (halüsinasyon=sanrı) gibi hastalıklardır.

Obsesif kişilik bozukluğu

Anormal Davranışın Tedavisi

Davranış bozukluklarının teşhis ve tedavisini klinik psikologlar ve psikiyatristler yapar.

Hastanın hastalığını kabul etmesi tedavinin ilk basamağını oluşturur.

Biyolojik ve medikal yaklaşım; ilaçlarla, elektroşokla ve psikoşirurji yöntemleriyle yapılan tedavilerdir.

Psikoterapi, hasta ile terapistin karşılıklı konuşmasıdır.

Psikanaliz, uzun süreli terapilerdir.

Diğer tedaviler de uğraş terapisi, resim terapisi ve müzik terapisi gibi tedavilerdir.